Podaję do zapoznania i rozważenia zbiór słów (ułożonych alfabetycznie), które używałem mówiąc o survivalu. Wybór jest przemyślany, aczkolwiek… jest w tym coś losowego. Definicje nie są naukowe. Wskazuję raczej drogę szukania wiedzy poprzez zaznaczenie „czego dotyczą”. Kiedy znajdziecie znacznik „tu ⇒„, rozumcie go jako wyjątkowe, szczególne znaczenie survivalowe. Znajdziecie też znacznik do rozważenia:, co będzie znaczyło, że opisywane słowo bywa przez ludzi źle interpretowane, albo może mieć kilka znaczeń i warto znaleźć to jego „nasze” znaczenie.
Obecnie jestem w fazie tworzenia tego działu — mogą być drobne błędy!
A
1. adrenalina — hormon aktywizujący działania instynktowne, wzmagający reakcje organiczne (siłę, szybkość, wytrzymałość, itp.), towarzyszy sytuacji stresowej / tu ⇒ stan wysokiego pobudzenia na skutek działania czynników ekstremalnych; panika jako efekt adrenalinowego pobudzenia / tu ⇒ stan będący obiektem pożądania dla ludzi cierpiących na brak wrażeń lub mających potrzebę czucia się/udowodnienia innym, że jest się niezatapialnym; hasło reklamowe mające napędzić klientów do firmy zajmującej się survivalem
2. agresja / terroryzm / autoagresja — pojedyncza lub stała reakcja mająca odstraszyć, uszkodzić, skrzywdzić, unicestwić prawdziwego lub wyimaginowanego wroga / działanie wymuszające, programowo nastawione na posługiwanie się strachem, przemocą / postawa wobec samego siebie nastawione na samokaranie lub na przeżywanie silnych emocji; agresja może służyć demonstracji swej siły; ⇒ porównaj: kratyzm Wł. Witwickiego
3. aktywność: zewnętrzna, wewnętrzna — stan obiektu (człowieka) przejawiany w postaci przemian własnych cech, przemieszczania się, wpływania na zmianę otoczenia / działalność myślowa, refleksyjna; do rozważenia: aktywność „do i od”, czyli dążenie do uzyskania czegoś lub pozbycia się czegoś (uwolnienia)
4. antycypacja — przewidywanie, mentalne wyprzedzenie zdarzeń w postaci myśli lub przyjęcia określonej postawy (nastawienia); ⇒ porównaj: futurologia
5. asertywność — umiejętność określania własnych i cudzych granic oraz „sąsiedzkiego bytowania” bez agresji, z bezpośrednim wyrażaniem emocji i postaw, a także obroną własnych praw w sytuacjach społecznych; do rozważenia: czy „asertywność” oznacza także „bezceremonialność”, „bezczelność”, „brak zahamowań”?
6. autonomia — niezależność, zdolność do samodzielnego podejmowania decyzji, ustanawianie własnych norm
7. autorytet — zdolność przywódcza (lub zdolność wywierania wpływu) wynikająca najczęściej z posiadanych znaczenia, zaufania, wiedzy, charyzmy
B
8. bezradność / bezradność wyuczona — poczucie braku rozwiązania, brak aktywności, nieskuteczność; brak aktywności na skutek utrwalonej postawy polegającej na oczekiwaniu cudzej pomocy, rozwiązań otrzymanych z zewnątrz (np. pomyślnego układu zdarzeń) — społeczne zjawisko ponowoczesne świata wysokiej cywilizacji
9. bierność — niezdolność do aktywności lub świadoma rezygnacja z niej, powstrzymywanie się od działania, kunktatorstwo
10. bytowanie — życie w prymitywnych warunkach, poza cywilizacją; tu ⇒ ćwiczenie przetrwaniowe polegające na spędzeniu wybranego czasu bez kontaktu z ludźmi i cywilizacją, przy zapewnieniu sobie możliwie najuboższych warunków życia w zakresie zdobywanie wody i żywności, budowania schronienia, wyrobu narzędzi, itp.
C
11. ćwiczenie — świadoma, wielokrotna, powtarzalna aktywność mająca na celu uzyskanie nowej cechy organizmu, w myśleniu lub działaniu lub jej poprawienie, udoskonalenie
D
12. decyzja — inicjacja, świadome dokonanie wyboru
13. determinanty — czynniki niezależne wpływające na myślenie i działanie człowieka: lęk, ból, brak regeneracji, naciski zewnętrzne…
14. dezintegracja pozytywna — kryzys psychiczny polegający na rozpadzie spójności wewnętrznej, światopoglądu, sensu życia — prowadzi do ponownej konsolidacji i wybudowanie wszystkiego na nowym poziomie (faza rozwoju dojrzałej psychiki)
15. dostosowanie / adaptacja — zmiana własnych cech w celu optymalnego funkcjonowaniu w (zmienionym) środowisku przy jednoczesnym zachowaniu własnych integralnych cech, ciągły cykl adaptacyjny jest składnikiem uczenia się i rozwoju
16. dostosowanie / fiksacja / zakotwiczenie — adaptacja; zdolność adaptacyjna ograniczona jedynie do sytuacji znanych; ustalenie się zmian adaptacyjnych i zaprzestanie rozwoju
17. działanie: celowe, bez celu, dowolne — ciąg czynności ukierunkowany na cel: świadomy lub instynktowny tzw. spędzanie czasu — działanie bezwładne
18. działanie: skuteczne, nieskuteczne — prakseologia, czyli nauka o skutecznym działaniu czyli „najlepszy wynik przy najmniejszym nakładzie kosztów”
19. dzikie dzieci — zjawisko typu społecznego badane przez antropologię; dzieci wychowane w izolacji od społeczeństwa — zdolne do działania instynktownego bez udziału złożonych procesów myślowych i bez nabrania umiejętności wynikających z przekazywania wzorców społecznych (brak naśladowania)
E
20. ekstremalna sytuacja — sytuacja niepospolita, rzadko zdarzająca się, zaskakująca sytuacja, w której człowiek nie może być przygotowany na reakcję, sytuacja z pogranicza funkcjonowania fizjologii człowieka, sytuacja wysokiego stresu
21. empatia — współodczuwanie, współczucie, zdolność wczuwanie się w sytuację innego człowieka sprzyjający rozumieniu go oraz komunikacji; niektórzy mylą empatię z czułostkowością lub nadwrażliwością
F
22. forsowanie organizmu — nadmierna aktywność prowadząca do silnego zmęczenia organizmu – powstają silne zmiany fizjologiczne, a często także strukturalne
23. futurologia — nauka zajmująca się antycypacją przemian świata, tak w sferze natury (środowiska przyrodniczego), jak i w dziedzinie społecznej czy psychologicznej
G
24. grupa — gromada ludzi, więcej niż jeden człowiek; tu: ludzie połączeni jedną ideą, działaniem, sytuacją; grupa kojarzona jest z istnieniem jawnego (formalnego, nieformalnego) lub ukrytego (nieoznaczonego, fakultatywnego) przywódcy; grupa mała = do 6 osób, grupa średnia = od 7 do 12 osób, grupa duża = od 13 do 25 osób; bardzo duża grupa ludzi, której cechą jest rozproszenie idei i odpowiedzialności (sterowania), nazywana jest tłumem
H
25. hamowanie — proces układu nerwowego polegający na wygaszaniu lub znoszeniu reakcji; tu ⇒ świadome zmniejszanie własnej reaktywności
26. hierarchia społeczna — układ, pozycja w grupie, w społeczeństwie
I
27. improwizacja — czynność wykonana bez przygotowania, na poczekaniu; w sytuacjach ekstremalnych wymaga kreatywności
28. integracja prymitywna — struktura psychiki o spoistym układzie funkcjonowania na poziomie automatyzmu impulsów oraz popędów i podporządkowaniu im inteligencji jako instrumentu; jednostka podporządkowana adaptacji do jednopoziomowej rzeczywistości; czynności zintegrowane i ograniczone do zaspokajania silnych, prymitywnych potrzeb; ubogie życie wewnętrzne
J
29. ja / egoizm / egocentryzm — ego; poczucie samego siebie, samoświadomość, mikrokosmos, subiektywizm w odbiorze rzeczywistości, stawianie siebie w centrum spraw, nieliczenie się z innymi
K
30. klęska / katastrofa / wypadek — klęska żywiołowa; katastrofa cywilizacyjna; wypadek – zdarzenie traumatyczne, indywidualne
31. komunikacja międzyludzka — techniki porozumiewania się: dominująca-słowna (mówiona, pisana), modulacja głosu, pozycja ciała, gestykulacja, mimika, system znaków i symboli
32. koncepcje psychologiczne człowieka — wizja funkcjonowania człowieka w różnych ujęciach: behawiorystyczna, psychodynamiczna, poznawcza
33. kontrola / opanowanie / homeostaza — posiadanie, przejęcie wpływu na sytuację; równowaga między funkcjami, układami
34. kreatywność — pomysłowość, oryginalność, zdolność twórczego działania
35. kryzys psychiczny — przełom, decydujący zwrot, załamanie, szok, spadek energii życiowej
L
36. lęk / strach — negatywne emocje związane z obawą przed nieokreślonym niebezpieczeństwem (lęk), obawa przed niebezpieczeństwem rozpoznanym (strach)
M
37. mechaniczność działania — funkcjonowanie poza bezpośrednią świadomością — na skutek wyćwiczenia funkcji, działanie bez zastanowienia, bez refleksji
38. miłość 'matczyna’ / 'ojcowska’ — pierwotne, pozytywne emocje związku ludzkiego (głównie rodzice-dzieci): miłość bezwarunkowa-akceptująca, (bezpieczeństwo) oraz miłość warunkowa-wymagająca (rozwój) mające ogromny chronologiczny związek w funkcjonowaniu człowieka na skutek zrównoważenia tych emocji oraz gry czasowych dominacji każdej z nich przy uwzględnieniu specyficznych uwarunkowań. Nazwy przydane opisywanym emocjom bywają kojarzone zbyt dosłownie, co spłyca ideę
39. motywacja — nie zawsze uświadomiony czynnik aktywizujący do działania, bodziec wewnętrzny, potrzeba
N
40. naśladownictwo — wzorowanie się na zachowaniu obserwowanych obiektów, przyjmowanie wzorca; podstawowa technika uczenia się
O
41. obrona / ochrona i profilaktyka — działanie nastawione na uniknięcie szkodliwych działań, stworzenie systemu działań obronnych podczas działania szkodliwych czynników oraz zanim jeszcze wystąpią — w ramach przewidywania takiej możliwości
42. odporność / fizyczna, psychiczna — mała podatność na skutki szkodliwych czynników
43. opresja / sytuacja opresyjna — trudność, sytuacja ciężka do rozwiązania, stresująca, czasem ekstremalna
44. odpowiedzialność — postawa konieczności, obowiązek moralny lub prawny odpowiadania za swoje czyny i ponoszenia za nie konsekwencji
P
45. pomoc — dawanie / proszenie — wsparcie osoby będącej w potrzebie, udzielanie pomocy na skutek wyraźnego sygnału potrzeby; pomoc — emocjonalna / informacyjna / techniczna / rzeczowa; pomoc przez dzielenie się empatią / pomoc przez udzielanie potrzebnych informacji; pomoc przez działanie / pomoc przez udzielenie narzędzi, niezbędnego sprzętu, żywności, wody (środków do życia)
46. potrzeby psychiczne / hierarchia potrzeb — stan odczuwania braku czegoś, stan pożądania; potrzeby ułożone według hierarchii w związku z regułami dominacji potrzeb podstawowych; ⇒ porównaj: potrzeby wg Maslowa
47. priorytety przetrwania — wartości „nadrzędne” ułożone według hierarchii w związku z regułami przetrwania
48. prostota / prymityw — brak skomplikowania, brak utrudnień, najłatwiejszy sposób osiągnięcia celu; tu ⇒ brak skomplikowania doprowadzony do niskiego poziomu działania, pierwotności
49. przeszkody: pokonywanie — utrudnienia w osiągnięciu celu działania prowadzące do ominięcia przeszkód lub ich rozwiązania
50. przetrwanie / wola przetrwania — nieulegnięcie zagładzie, zachowanie pełnego lub optymalnego statusu sprzed zdarzenia opresyjnego; siła charakteru do zniesienia ciężkich, ekstremalnych warunków (upór działania, wytrzymałość, odporność, nie poddawanie się);
51. przewodnictwo — rola związana z posiadaniem autorytetu, wynikająca z nadania społecznego, cechująca się dobrowolnością poddania się autorytetowi
52. przygoda — zdarzenie o zaskakującym, niezwykłym, ryzykownym, najczęściej motywującym charakterze, zawierająca elementy budzące zainteresowanie, stające się często potrzebą; zła przygoda
53. przywództwo — rola związana z posiadaniem autorytetu, niekoniecznie wynikająca z nadania społecznego, mogąca wynikać z narzucenia władzy
54. psychika — całokształt wrodzonych i nabytych dyspozycji funkcjonowania jednostki, dusza
R
55. ratownictwo — działalność nastawiona na chronienie dóbr najwyższych (życie i zdrowie) oraz innych (przedmiotów posiadania, sytuacji społecznej)
56. role w grupie — wypełnianie funkcji w grupie społecznej związanej z zadaniami, z hierarchią grupy, z jej życiem wewnętrznym
57. rozwój — postęp w doskonaleniu się, pozytywne zmiany, wzbogacanie, ulepszanie
S
58. samodzielność — brak uzależnienia od kogoś, radzenie sobie samemu (patrz autonomia), dążenie do radzenia sobie
59. samopotwierdzenie — działanie lub jego efekt — nastawione na stwierdzenie prawdziwości swych cech, potwierdzenie swojej poznawanej lub domniemanej tożsamości
60. selekcja ratownicza / dystrybucja ratownicza — segregowanie potrzebujących pomocy ze względu na stopień uszkodzeń i rokowania; wybór dostarczania działań i środków ratowniczych
61. sprzęt: turystyczny, ratowniczy, specjalistyczny — przedmioty wspierające działania turystyczne (rekreacyjne), ratownicze (wyższej konieczności), związane ze specjalnymi umiejętnościami lub/i zadaniami; sprzęt o różnym stopniu złożoności
62. strategia / taktyka / technika — zespół złożonych działań projektowany lub przyjęty do osiągnięcia skomplikowanego celu (celów), często rozłożony w czasie; złożona metoda osiągnięcia pojedynczego celu; prosta metoda, algorytm
63. stres / dystres — wynik sytuacji trudnej, brak równowagi między zasobami a obciążeniami — reakcja organizmu na utratę kontroli nad sytuacją przy groźbie utraty własnych najwyższych wartości; stres zły, mający negatywne skutki
64. sukces / porażka — efekt działania (często o szczególnym znaczeniu); pozytywny i negatywny skutek działania, spodziewany efekt lub jego brak
T
65. transgresja — przekroczenie barier, stereotypów, „wyjście poza”; cecha wybitnie pomagająca w rozwiązywaniu opresyjnych sytuacji a także w życiu codziennym
66. trauma / posttrauma — uszkodzenie, rana powstałe w wyniku wypadku, katastrofy, działań wojennych; tu ⇒ rana duchowa wynikła podczas dramatycznego zdarzenia; odnowiona rana duchowa pojawiająca się na skutek wspomnienie odległego w czasie traumatycznego zdarzenia; do rozważenia: posttrauma powstaje niejednokrotnie jako skutek… nieudolnych prób terapii
U
67. uzależnienie — fizyczne lub psychiczne stanie się podległym działaniu bodźców, często bywa to czynnik utrudniający funkcjonowanie; => porównaj: nawyk, przyzwyczajenie
W
68. wiedza / multiwiedza — zgromadzone informacje tworzące logiczną i spójną strukturę, przydające się do zastosowania w praktyce; zbiór informacji z różnych dziedzin z zaznaczeniem powiązań między nimi w konkretnych sytuacjach czy zadaniach
69. wzór osobowy — modelowy obiekt do naśladowania, wybrany przez siebie lub podany z innych źródeł
Z
70. zabawa — przyjemne spędzanie czasu; także: edukacyjne, wyimaginowane, rozrywkowe pełnienie ról, wdrażanie się do przyszłych, dorosłych czynności, także przez naśladowanie; grupowa aktywność kształcąca rozwój społeczny
71. zadania / akcje — misja do wykonania, problem do rozwiązania; zorganizowanie działanie
72. zagrożenie — przewidywanie, spostrzeganie — czynnik niebezpieczny dla życia i zdrowia, także dla porządku publicznego czy środowiska naturalnego
73. zmęczenie / ból — stan obniżenia sprawności ustroju — przejściowy i odwracalny; wiąże się ze zmianami fizjologicznymi fizycznymi oraz psychicznymi; zmęczenie może dotyczyć jednego organu lub czynności, ale też i całego organizmu => patrz: deprywacja sensoryczna; ból – fizyczny, dokuczliwy objaw uszkodzenia ustroju (organiczny sygnał o uszkodzeniu stymulujący oszczędzania uszkodzonego organu) – działa zmęczeniowo
74. zmysły — receptor, organ lub sprawność odbierania bodźców
75. znaczenie – metoda nadawania znaczenia — ustalenie wartości, przydatności rzeczy, zjawiska; metoda polegająca na demonstrowaniu i sugerowaniu własną postawą (zachowaniem, słowami) na wartość zjawiska i jego znaczenie; przykład: w określonej sytuacji obojętność ze strony Mistrza znaczy coś innego, znaczącego, w odróżnieniu od jego nagłej aktywności
76. żywioły — siły przyrody, zwłaszcza potężne; tu ⇒ zagrożenia naturalne i ich przejawy o szczególnie niszczycielskiej sile